10.Gaia. Diktadura frankistaren finkapena eta krisialdia (1959-1975).

10. GAIA. Diktadura frankistaren finkapena eta krisialdia (1959-1975).

1.  GARAPEN EKONOMIKOA ETA ALDAKETA SOZIALA. 60 URTEAK

Hazkunde ekonomikoa

§  50eko hamarkadaren bukaeran

-         Oposizio eskasa

-         Isolamenduaren apurketa

-         Arazo bakarra: ekonomia eta politika autarkikoaren porrota

§  Erantzuna: teknokrazia à “Estabilizazio” plana / Egonkortze Plana 1959an

-         Neurriak

-         Soldaten izozketa

-         Kanpo merkataritzaren eta kapitalen inportazio askatasuna

-         Eskaria gutxitzeko erabakiak

-         Defizit publikoa gutxitzeko erabakiak

-         Orokorrean: inflazioa kontrolatu

-         Ondorioak

-         Aurreko helburuak lortu

-         Jarduera ekonomikoaren urripena

-         Langabezia

-         Emigrazioa

§  Garapen planak (1964 à)

-         Egonkortzea lortu ondoren

-         Helburua: garapena azkar eta agudo lortzea.

-         Eredu argirik eza

-         Gobernuak planifikatu

-         Ez ziren derrigorrezkoak (ez eta enpresa publikoentzat ere)

-         Porrot erlatiboa. Garapen erabakigarria (64-73)

-         Benetako industrializazioa

-         Espainiar ekonomiaren liberalizazio progresiboa

-         Estatu interbentzioa txikitu

-         2 faktoreren laguntza

-         Emigranteek bidalitako kapitalak

-         Turismoak egindako ekarpenak

§  Ondorioak:

-         Lurralde azpigaratu batetik estatu garatu batera

-         Nekazal ekonomiatik industri ekonomiara

Garapenaren ondorioak. Aldaketa sozialak eta protesta politikoa

§  Migrazioen areagotze sakona

-         Nekazal exodoa: mekanizazioa – emigrazioa

-         Nondik: Galizia, Gaztela, Andaluzia, Extremadura...

-         Nortzuk: jabe txikiak eta jornalariak

-         Joerak:

-         Barne migrazioa:

Þ    Madril, Bartzelona, Bilbao

-         Kanpoko emigrazioa

Þ    Europa (hazkunde ekonomikoa – EEE)

-         Bizi baldintzak:

-         Hiri biztanleria nagusi

-         Lan esku merkea industrian, eraikuntzan edo zerbitzuetan

-         Auzo berriak hirietan à azpiegiturarik eza

-         Bizi baldintzetan aldaketa gordina: ð sistema politikoaren aurka.

§  Oposizioaren berrantolaketa

-         Gizartearen modernizazioa (turismo eta Europaren eragina) + hiritartzea + langile industrialen garrantzia + klase ertainen hazkundea

ðez zetozen bat frankismoaren mantentzearekin

-         Klase ertainak erregimenetik urrundu  + langileen atsekabea

-         Langile Komisioak (CCOO)

-         Garapena. hainbat sektoretan greba mugimenduak sortu

-         klandestinoa

-         eragin komunista

-         frankismo eta sindikatu bertikalaren aurkako jarrerak hedatu

-         Oposizioa unibertsitateetan

-         Ertain eta goi taldeen jatorria

-         Asanbladak eta gatazka ugari

-         Erregimena kontrola galdu (irakasle berriak)

-         1965 irakasleak kanporatu (Aranguren, Garcia Calvo, Tierno Galvan...)

-         68ko mugimenduaren eragina

-         Mugimendu nazionalista berpiztu

-         Belaunaldi berriak

-         Nazionalismoa + antifrankismoa

-         Klandestinitatean: Esquerra Republicana / EAJ

-         Euskadi ta Askatasuna

-         50 urteetan sortua EAJ gazteen artean

-         Ekintza armatuetara jo

-         Eliza

-         Vatikano IIaren eragina

-      Klero gaztea eta katoliko progresistak hierarkia “frankistaren” aurka

-         Oinarrizko Komunitateak + Ekintza Katolikoa

-         Oposiziorako azpiegitura

-         Tentsioak Vatikanorekin

-         Zamorako Espetxea (euskaldun asko)

-      PauloVI : gotzainak aurkezteko pribilegioari uko egitea eskatu

-    Frankoren ezetza

-    Vatikanoren jarrera gogortu

-    Madrileko elizbarrutian Tarancon kardinala kokatu

§  Bilakaeraren falta. Erakundetze prozesuaren jarraipena

-         Atsekabeari aurre egiteko: errepresioa

-         Estatuaren Lege Organikoa (1966ko abenduan).

-         Erreferendum batean onartuta (ia boto guztiekin)

-         Ekarpenak:

-         Estatu burutza Franco

-         Gobernu lehendakaritza aparte (Francok izendatu)

-         Francoren aurrean erantzule

-         Ekintza politikorako elkarteak sortzeko aukera

-         Gobernu ekintzen aurka jotzeko aukera ilegalak badira

-         (Azken 2 hauek ez dira ia garatuko)

-         1969ko uztaila: ondorengotza

-         Juan Carlos Borboikoa

-         Espainian hezia diktadorearen itzalean

2.  FRANKISMOAREN AMAIERA

§  70 urteak

-         erregimena egunetik egunera ahulagoa

-         malgutasunik eza. Joera demokratikora hurbiltzeko ezintasuna

-         Francoren heriotzaren hurbiltasun biologikoa

-         Alderdi politikoak, sindikatuak, auzo elkarteak, ikasleen mugimenduak ... beren presentzia biziagotu

§  Oposizioaren sendotzea

-         Eragina eta mobilizazio gaitasuna

-         Erregimena bukatzeko ahalmenik eza

-         Tentsioa mantentzeko eta areagotzeko gaitasuna bai

-         Erregimenaren erantzun bakarra: errepresioa

-         ETAren ekintzen areagotzea

-         Lehen hilketa politikoak. Erantzun gogorra

-         1970ko amaieran Burgosko Gerra Kontseilua

-         Heriotza zigorrak eta kartzela zigor handiak

-         Gaitzespen handia (barnean eta nazio arten)

-         Heriotza zigorrak kommutatu

§  Erreakzioak eta joerak frankismoan

-         Aldatzeko beharraren kontzientzia zutenak

-         Opus Deiko teknokratak

-         Erregimenaren barruan “irekitasuna”

-         Arrazoiak

1.      Nazioarteko isolamendua

2.      Europan integratu beharra

3.      Bilakatzeko ezintasuna

-         Aldaketak onartezinak direla uste dutenak

-         Uztailaren 18ko printzipioekin bat ez datozelako

§  1973ko krisialdi politikoa

-         Luis Carrero Blanco Gobernuko presidentea

-         Abenduan ETAk hil

-         Jeneral “ultra” batzuk errepresio basatia burutzeko prest

-         1001 epaiketa

-         Langileen Komisioetako zenbait partaideren kontra

-         Gobernuko lehendakari berria Carlos Arias Navarro

-         Talde immobilistaetakoa.

-         Zibilen eragina militarrena baino handiagoa

-         Opus Dei kanpoan geratu

§  1974

-         Arias Navarroren gobernua bide erreformistatik hasieran (otsailaren 12ko espiritua), baina:

-         Ez zuen aldaketak egiteko benetako asmorik

-         Ez zuen laguntzailerik ekintza horretan

-         Franco gaixorik eta alboko taldetxoak edozein aldaketaren aurka

-         Frankoren ahultasunak “familien” arteko borrokak ekarri

-         Elizarekiko harremanak gehiago okertu (Añoveros kasua)

-         Añoveros Bilboko gotzaina

-         Homilia batean euskal hizkuntzaren eta nortasunaren aitortzea gobernuari eskatu

-         Gobernuak gotzaina aldendu nahi

-         Eskumikatzeko mehatxua...

-         Ezegonkortasuna:

-         Udan Franco ospitaleratu

-         Agintea: Juan Carlos Printzea

-         Munduko krisialdi ekonomikoren eragina

-         Hasan IIak Martxa Berdea antolatu

-         Saharatik presaka alde egin

-         Oposizio alderdi demokratikoek plataformak antolatu

-         Erregimenaren alternatiba modukoak

-         Batzorde Demokratikoa (Junta Democratica)

-         PCE, talde sozialista batzuk etc...

-         Aniztasun ideologiko handia

-         12 puntuko programa:

-         Europako demokrazien eredua

-         Konbergentzia Demokratikorako Plataforma

-         PSOE nagusi (Suresnesko berrikuntzaren ondoren)

-         Krabelinen Iraultzaren eragina: UMD sortu

§  Azken urtea:

-         Franko errekuperatu

-         Kontinuismoa

-         Irailaren 27an bost fusilatu (2 ETA / 3 FRAP)

-         Berriro nazioarteko presioa

-         Enbaxadak eraso

-         Francoren aldeko manifestazioak

-         Berriro gaixorik. Agonia luzea

-         Azaroaren 20an hil