8 Joaquin
Costaren “Oligarquía y Caciquismo” lanaren pasartea (1901)
Testuaren
aurkezpena (Sarrera)
×
“Oligarquía y caciquismo como la forma actual de gobierno
de España. Urgencia y modo de cambiarla” lanaren pasartea
×
Egilea: Joaquin Costa
×
Aragoikoa
×
Jurista, pentsalari, geografoa eta idazlea
×
Nekazaritzan aditua. Hauteskundetara aurkeztu nekazal
partidu batean
×
Erregenerazionismoaren ordezkari nagusia
×
Irakaskuntza Aske Erakundearen partaidea
×
Testu literarioa: saiakera politikoa. Testu publikoa.
Lehen mailakoa.
×
Gaia: sistema canovistaren kritika
×
Noiz eta non? Nori zuzenduta?
×
1901. Madrilgo Ateneoan aurkeztutako memoria
eztabaidatzeko. Ondorioz, Espainiako iritzi publikoari zuzenduta.
×
Egoera: Berrezarkuntza (Errestaurazio) garaia. Maria
Cristinaren erregeordetzaren hasieran, Alfonso XIII.aren adingabetasunean. Sagasta
gobernuburua.
Testuaren Analisia (barne analisia)
§ Egitura
eta ideia nagusiak
×
Lau paragrafotan garaiko Espainiako sistema politikoa
analizatzeko klabeak. Ideia nagusiak:
1.
Sistema politikoaren oinarrizko
osagaiak hiru dira: oligarkak, kazikeak eta gobernadore zibilak
2.
Oligarkak eta kazikeak partidu
politikoetan sailkatzen eta integratzen dira. Klase kontserbadorea eta zuzentzailea
osatzen dute baina ez dira nazioaren partea, zerbait arrotza baizik, beren interesen
arabera bakarrik jarduten dutelako
3.
Klase gobernatzailea ustelkeriaren
eta hauteskunde faltsutzearen bitartez inposatzen da
×
Aurreko ideien azalpena:
1.
Hiru osagaiak: oligarkak, kazikeak
eta gobernadoreak
-
Canovas sistemaren antolatzailea.
-
Helburua: sistema britainiarra
imitatzea
-
Hori ziurtatzeko azpijokoaren
egitura:
-
Madrilen: partiduen eliteak. Modu
peioratiboan aurkeztuak (primateak) besteak bezala.
-
Probintzietako kazikeak egitura
piramidal batean integratuta (lehen, bigarren mailako jauntxoak…). Sistema
klientelista. Faboreak faboreen truke …
-
Gobernadore zibila:
-
Gobernuaren delegatua probintzietan
-
Sistemaren bermatzailea. Azpiegituraren
emailea.
2.
Partidu politikoetan sailkatuta. “Gorputz
arrotza” osatzen dute
-
“Klase gidari … alderditan banatuta”
-
2 partiduak azaldu. Liderrak aipatu.
Lider berriak testuaren garaian
-
“Zergen kontrola, ministerioak,
kapitantzak, telegrafoa ... " beren menpe daude
-
Sieyesek esango zuen: “imperium in imperio”
-
Ez dira nazioaren ordezkariak baizik
eta beren interes propioen defendatzaileak. Boterea horretarako erabili.
3.
Klase gobernatzaileak ustelkeriaren,
eta hauteskunde faltsutzearen bitartez kontrola inposatu
-
Hauteskunde sistema eta iruzurra
ondo azaldu
Beraz
ð
kritika zorrotza baina egia hutsa deskribatzen du.
Testu ingurua
(kanpo analisia)
Ø Lotura: testuinguru
historikoa zein da? Berrezarkuntzaren sistema politikoa eta Erregenerazionismoa
(Birsorkuntza).
Ø Beraz, azaldu behar
duguna:
§
Borbonen dinastiaren itzulera eta
Canovasen lehenengo neurriak (3 lerro orokorrean)
§
Canovasen sistema politikoa:
txandakatzea eta alderdi-bitasuna (orain arte esan ez duguna) + Zentralismo eta
kontrol ideologikoa (gainetik; 3 lerro)
§
Konstituzioa. Konstituzio erreala
eta formala.
§
Hauteskunde-ustelkeria eta
jauntxokeria (Kazikismoa). Jakina, esan ez duguna.
§
98ko hondamendia aipatu eta
ondorioak ondo azaldu: Erregenerazionismoa (Birsorkuntza) bereziki
Ondorioa
o
Testuaren garrantzia:
×
Testu oso baliogarria Berrezarkuntza
garaiaren errealitatea ezagutzeko. Subjektibotasuna? Ez errealitate hutsa.
×
Ideia berrien lagina argia. Birsorkuntzaren
adibide entzutetsua.
×
Lanaren hedapen handia eta eragin
handia garaiko intelektualen artean eta iritsi publikoan.
o
Ideia hauek aldaketak eta
erregimenaren bukaera bizkortu zituzten. Oso laburrean, Alfontso XIIIren aldiko bilakaera aipatu (1902-1923)
×
Txandakatzea ahuldu.
×
Lider asko.
×
Partidu eta ahots berriak.
×
Arazo asko eta sakonak
×
1923 Primo de Riveraren diktadura:
etena baina ez abolitua
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina