Testu 7. 1876ko Konstituzioa (1876-06-30)

7 1876ko Konstituzioa (1876-06-30). Iruzkinaren eskema.

Testuaren aurkezpena (Sarrera)

×         1876ko Konstituzioa

×         Testu juridikoa. Lehen mailakoa. Testu publikoa.

×         Egilea: Gorteak, Alfontso XII.ak berretsita. Egileak laburrean aurkeztu.

×         Nori zuzenduta: espainiar guztiei

×         Noiz eta non?

×         Egoera: Berrezarkuntza (Errestaurazio) garaiaren hasiera, Alfonso XII.aren erregealdian, Canovas gobernuburua.

×         Helburua: marko politiko-juridiko berria ezartzea.

Testuaren Analisia (barne analisia)

§  Egitura eta ideia nagusiak

×         Sarrera eta zortzi artikulu. Xedapen-partearen ideia nagusiak:

­    Estatuaren konfesionaltasuna ezartzea (11. artikulua)

­    Adierazpen, elkartzeko eta biltzeko eskubideak arautzea (13. artikulua)

­    Botereen banaketa inperfektua eta horren antolamendua (18., 19. 20. eta 50. artikuluak)

­    Aurreko artikuluekin lotua, sufragioari buruzko legeari egindako igortzea (bidaltzea) (28. artikulua)

­    Berdintasun juridikoaren ezarpena estatu osoan

×         Aurreko eskemaren puntuei jarraituz, segidan testua analizatuko dugu:

a)         Sarrera

×         Gorteek eta erregeak konstituzioa aldarrikatzen dute

×         Erregea Alfontso XII.a (aurkezpen txikia lehenago ez badugu egin)

×         Gorteak:

-              Gorte konstituziogileak (deialdia → gizonezko sufragio unibertsala)

-              Canovasen ideia eta kontrola → iruzurra (Canovasen aurkezpen txikia)

b)         Estatuaren konfesionaltasuna (11. artikulua)

×             Estatu konfesional katolikoa (“erlijio katolikoa … da estatukoa”; “nazioak … eutsi behar …”)

×             Baina beste erlijioak pribatuan onartu (“aipamenen bat…”)

-              formula eklektikoa … Eztabaidatu zen gauza bakarra …

c)         Adierazpen askatasuna, elkartzeko eta biltzeko eskubideak arautzea (13. artikulua)

-              Oso aipamen generikoa da. (adb: “bakean biltzeko eskubidea”)

-              → Moderatua

-              Arautzea osteko legeetan eskuetan

-              Praktikan muga handiak 1890era arte … (kontrol ideologikoa, apunteak teorian)

d)         Subiranotasun partekatua, botereen banaketa inperfektua eta horren antolamendua (18., 19. 20. eta 50. artikuluak)

-              Subiranotasunari buruzko erreferentziarik ez.

-              Era inplizituan: partekatua → “Legeak egiteko ahalmena Gorteek eta Erregeak dute”

-              Botereen banaketa inperfektua:

-              Betearazlea → Erregea

-              “Erregeak du legeak betearazteko ahalmena”

-              Gobernuburua izendatu

-              Legegilea → Erregea + bi ganbera

-              Senatua (biziarteko senatariak, erregeak izendatutakoak edo oso sistema mugatuen bitartez aukeratuak)

-              Diputatuen Kongresua

e)         Aurreko artikuluekin lotua, sufragioari buruzko legeari egindako igortzea (bidaltzea) (28. artikulua)

-              Diputatuak aukeratzeko sufragioa ez da arautzen

-              legeari egindako igortzea

-              praktikan: oso mugatua hasieran

-              gizonezko unibertsala Sagastaren lehenengo legislaturaren ostean)

f)          Berdintasun juridikoaren ezarpena estatu osoan

-              “kode berberek … foru bakarra…”

-              Foruen arazoa. Zentralismo liberala eta legearen aurreko berdintasuna versus foralismoa.

-              Emaitza: euskal foruen abolizioa…

Testu ingurua (kanpo analisia)

§   Borboien dinastiaren itzulera (3 lerrotan)

§   Prozesu konstituziogilea (orain arte esan ez duguna)

§   Konstituzioari buruz esan ez duguna (zerbait badago)

§   Konstituzio “erreala” (sakonki)

-              Bi alderdiak eta haien ezaugarri nagusiak

-              Txandakatzea

-              Hauteskunde ustelkeria et kazikismoa

Ondorioa

o   Hiru etapa:

×         Alfontso XII (1876-1885), Pardoko Ituna eta Maria Kristinaren erregeordetza (1885-1902): konstituzioaren sendotasuna. Txandakatzea.

×         Alfontso XIII (1902-1923) Txandakatzea ahuldu. Lider asko. Partidu eta ahots berriak.

×         Alfontso XIII (1923-1931): diktadura garaia. Bukaeran Errepublika

×         1923 Primo de Riveraren diktadura: etena baina ez abolitua

o   Testuaren garrantzia:

×         Espainiako Konstituzionalismoaren historian iraupen luzeena

×         Arrazoi posiblea: laburtasuna eta anbiguotasuna

×         Etapa baten sinboloa, baina garrantzi erlatiboa:

×         Konstituzio formala ↔ konstituzio erreala

×         Estreinako urteetako egonkortasun politikoaren oinarria