Testu 5. 1839ko urriaren 25eko legea

5 1839ko urriaren 25eko legea. Iruzkinaren eskema.

Testuaren aurkezpena (Sarrera)

×         Testu juridikoa. Lehen mailakoa. Testu publikoa.

×         Egilea: Gorteak, Isabel II eta Maria Kristina erreginaordea (berrespena). (protagonistak analisian aurkeztuko ditugu) Nori zuzenduta: Espainiako herriarentzat Noiz eta non. Egoera, aurrerakoiak gobernuan, Espartero. Isabel IIaren erreinaldia (aldiaren eta errealdiaren aurkezpen oso txikia).

×         Testuaren gaia: Euskal probintzietako eta Nafarroako foruak berrestea, Bergarako Hitzarmenean adostutakoa  bideratzeko.

Testuaren Analisia (barne analisia)

×         Mezu nagusia eta egitura

×             Foruen berrespena

×             Sarrera eta bi artikulu

a)         Sarrera

×             Aurkezpena da. Guk ere protagonistak eta sarreran aipatutakoa aurkeztuko ditugu:

×             Isabel eta Maria Kristina alarguna (erregeordetza eta pertsonaiak azaldu)

×             “Isabel II.a jainkoaren graziaz eta Espainiako monarkiaren Konstituzioaz Espainiako errege denak …”

×             Subiranotasun partekatua. Zergatik partekatua? Adostasuna (aurrerakoien eta moderatuen artean) / mehatxu karlista

×             Konstituzioa zein da? 1837

-       1835 La Granjako sarjentuen matxinada → Maria Kristinak 1812ko konstituzioa berrezarri

-       Egokitasun falta:  zaharkitua à Konstituzio berria 1837

-       Moderatu eta aurrerakoien arteko adostasuna (karlisten mehatxua + ogasunaren arazo ekonomikoak)

b)         1. artikulua

×             Zer esaten du? Foruak berresten direla batasun konstituzionala errespetatuz

×             Foruak zer dira? Deskribapena

×             Liberalen printzipioa berdintasuna legearen aurrean: pribilegiorik ez + berdintasun fiskala (konstituzioan dagoena).

• Arazoaren azalpena (foruak versus berdintasuna)

×             Berritu zergatik?

§ Bergarako hitzarmenarekin lotu

§ Foruen tradizioa + 1837ko konstituzio liberala batzeko saiakera = Foruak sistema liberalen integratu

c)         2. artikulua:

×             Zer esaten du? Nahitaezko aldaketak Gorteei proposatuko die, probintziak entzun ondoren

×             Berresten dira baina moldatuta

×             Emaitza? 1841eko legeak, gero azalduko ditugunak (orain aipatu)

×         Nafarroak foru-araubidea amaitu

×          Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako foru sistemaren aldaketa

×             Euskal Probintziak eta Nafarroa entzunda: zelan? Zeintzuk ziren lurralde hauetako erakunde nagusiak?

Testu ingurua (kanpo analisia)

o   Lotura eta justifikazioa. Foruen arazoa…

o   Foruak

×         Gehiago sakondu? Aurretik ez baditugu ondo azaldu

o   Gerra zibil karlista (1833-40)

×         Gerraren jatorria eta bilakaera militarra, gainetik

×         Karlisten arteko joerak eta Bergarako hitzarmena zehaztasun guztiekin

o   Osteko legeak 

×         Oso zehatza 1844ko legea izan ezik (ondorioan aipatuko dugu)

Ondorioa

o   Foruen arazoaren bilakaera: arazoa ez zen bukatu

o   1844 uztailaren 4ko dekretua

o   Hirugarren gerra karlista (1872-1876)

×         Oso gainetik, emaitza izan ezik

×         Emaitzan sakondu

o   Geroago?