9.- Estatu frankistaren sorrera (1939-1959).
1. Oinarri ideologiko,
sozial eta politikoak:
§ Oinarri ideologikoak:
-
Boterearen kontzentrazioa Frankoren eskuetan
-
Antikomunismoa
-
Antiparlamentarismoa
-
Nazionalkatolizismoa
-
Elizak gizartea eta hezkuntza menperatu
-
Moral zorrotza esparru publiko eta pribatuetan
-
Nazionalismo espainiarra: Aberriaren batasuna
-
Edozein autonomiaren aurka
-
Gaztelaniaren sustapena
-
Tradizionalismoa:
-
Sustrai historikoak (faltsuak)
-
Birkonkista
-
Inperioa
-
Katolizismoaren defentsa...
-
Militarismoa
-
Militarren nagusitasuna
-
Desfileak, uniformeak, himnoak, banderak...
-
Nazional sindikalismoa:
-
3. bidea (kapitalismo/sozialismoaren artean)
-
demokrazia organikoaren kontzeptua (familia, sindikatua,
udalerria)
- gizartea kontrolatzeko baliabidea
-
Osagarri faxistak:
-
Ikurrak, uniformeak.
-
“Caudillo”ren gorespena
-
Indarra baliabide politiko
§ Oinarri sozialak:
-
Hasieratik: Oligarkia lurjabea, finantzaria, industriala
(hegemonia berreskuratu, politika interbentzionistaren onurak), Gaztela eta
iparreko nekazal klase ertainak
-
60.hamarkadatik: ertain klaseak, langile apolitikoak,
E.H. eta Kataluniako behe burgesia
§ Oinarri politikoak:
-
Partidu bakarra “FET-JONS” = Nazional Mugimendua
-
“Familia politikoak”
-
Falangistak:
-
Franco lider bakarra
-
Apurketa Jose Antonioren taldearekin
-
Garrantzi handia hasierako urteetan
-
Gizartearen eta ekonomiaren kontrola:
-
“Frente de Juventudes”, “Sección Femenina”, sindikatu bertikala...
-
Monarkikoak:
-
Karlistak
-
Beste monarkikoak
-
Militarrak:
-
eragin oso sendoa 39-45 bitartean
-
Estatuaren ardatza, baina arazoak jeneral monarkikoekin
-
Katolikoak:
-
Eliza (Vatikano II.era arte bereziki): legitimitate
morala pribilegioen truke
-
Opus Dei
2. Lehen urteak
§ Gerra Zibila amaitu
ondoren, Franco:
-
Estatu burua
-
Gobernu burua
-
Alderdi bakarraren burua
-
Botere legegilez jantzia
-
Indar armatuen “generalisimo”-a
-
“Caudillo de España por la gracia de Dios”
§ Gobernu berria (39
abuztua)
-
Orekako: falangistak, tradizionalistak, monarkikoak,
militarrak.
-
Elizaren laguntza (Pio XII)
§ Oposiziorik eza
-
Fusilatua, kartzelaratua, atzerriratua.
-
Kanpoan: zatiketa handia + mundu gerra
§ Mundu gerraren eragina:
1.
39-43
-
Hitlerren aldeko egoera
-
Hurbilpena + anbiguotasuna
-
Neutraltasuna, “beligerantzia eza”
-
1940ko urria: Hendaiako elkarrizketa
-
Dibisio Urdina. 18.000 falangista eta boluntario
2.
1943 à
-
joera militar aldatu
-
aliatuei hurbilpen diskretua
-
nazi eta faxistekin identifikatutako ministroak kendu
(Serrano Suñer)
-
Agur faxistaren derrigortasuna baliogabetu
-
Falangista talde erradikalenak boteretik urrundu
-
“FET y de las JONS” karguen harrobia besterik ez
-
Mozorro erretoriko erradikala
-
Talde katoliko eta erreakzionarioen benetako kontrola
3. Erregimenaren
erakundetzea
§ 2 faktore:
§ Gerrarako eredu militarra
gerorako arazo berrien aurrean eredu konplexuago batez ordezkatzea
§ Eredu konstituzional
beten itxurak hautatzea guda irabazleengana hurbiltzeko
§ Oinarriak:
§ Lanaren forua (1938)
§ Gorteen legea (1942)
-
Eredu liberaletik urrun:
-
Sufragio unibertsalik eza
-
Legegintza gaitasunik eza (gobernuak du)
-
Gobernua kontrolatzeko ahalmenik eza
-
Kontsultatzeko funtzio bakarra
-
“Demokrazia organikoa”
-
“Prokuradoreak” (erdi aroko izena) 3 sailetan banatuta:
-
Berezkoak (“natos”)
-
Duten karguagatik
-
Estatu buruak izendatutakoak
-
Hautatuak
-
Hautesleak
-
Sindikatu bertikala
-
Familia buruak
-
Udalak
§ Espainiarren forua (1945)
-
Eskubide aldarrikapenen itxura
-
Balizko eskubideen bildumak
-
Estatuaren oinarrizko printzipioek eta Espainiaren
batasunak baldintzatuak
-
Gobernuak lege aginte baten bidez baliogabe ditzake
-
Izen tradizionalista eta tradizio liberalari kontrajarria
Eta Erreferendum Legea
(1945) helburu bera: totalitarismoa ezkutatzea (plebiszituak Francoren
ekimenetik)
§ Estatu Burutzarako
Ondorengotza Legea (1947)
-
“Espainia batasun politiko bat da”
-
“Estatu katoliko, sozial eta ordezkagarria”
-
Erreinua
-
Estatu burua: Franco
-
Monarkia bat ezartzeko asmoa adierazi (data barik)
§ Mugimendu Nazionalaren
Oinarrizko Printzipioen Legea (1958)
- Aurrekoen bilduma
§ Estatuaren Lege Organikoa
(1967) (hurrengo
etapan)
- Estatuaren burutza eta
Gobernuarena banatu ziren (1973ra arte ez zuen indarrean ipini)
Laburbilduz:
Estatu demokratikoa eta Zuzenbide-estatua baztertu zituen
4. Kanpo politika
§ Lotura Ardatzarekin 39-44
-
Alemania eta Italiarekin lotura ukaezinak
-
Potentzia aliatuak ez dira ausartzen erregimenarekin
bukatzera
-
Gerra hotzerako bidean
§ Nazioarteko isolamendua 45-50:
- NBEk (ONU) erregimena formalki
gaitzetsi (1946)
.
Enbaxadoreak etxeratzea gomendatu (Alde egin zuten)
-
Salbuespenak: Amerikako estatu batzuk eta estatu
arabiarrak
§ Aldaketa 50. hamarkadan
-
Gerra hotza. Antikomunismoaren balorea
-
1950 Nazio Batuek betoa altxatu
-
1953 Aulki Santuarekiko Konkordatua ...
-
1953 Estatu Batuekiko akordioa (baseak) ...
-
1955 NBEra itzulera
-
1957 eskubide osoko partaidea
5. Frankismoarekiko
oposizioa
§ 40 hamarkadan:
-Erakunde
politiko eta sindikalak ezabatuak (CEDA barne)
-
Egoitz, artxibategi eta egunkariak estatu berriak
eskuratu
-
Lurraldearen barnealdean ezarpen eskasa
-
Oso errepresio bortitza
Oposizio
taldeen batasun eza
-
Komunista, sozialista, nazionalista, errepublikano,
anarkista, monarkikoak ez ziren gai akordio batera heltzeko
-
Atzerrian dagoen gobernu errepublikanoa errealitatetik
urrun
-
Monarkikoak: Juan Borboikoa. Lausanako manifestua: bere
burua proposatu
-
Juan Borboikoa eta Franco Azor ontzian bildu (1947)
-
Etorkizunean monarkia berreskuratzeko
-
Apurketa (monarkiko eta besteen artean)
-Alderdi
Komunistak bakarrik saiatu taldeak osatzen
-
Errepresioak bukatu zituen
-PSOEk ez
zuen onartzen inolako harremanik PCErekin
-Mundu
gerraren bukaeran: makisa
-
Leon, Asturias, Pirinioak
-
Komunistak + anarkistak
-1947ko Greba Politika
Orokorra Bizkaian (indar politiko/sindikal guztiak elkarrekin. Errepresioa
bortitza)
§ 50. hamarkadan
- 2
ebidentzia:
-
Indarrez erregimena bukatzeko ezintasuna
-
Nazioarteko egoera kontra
-
Potentzia aliatuek nahiago dute Franco boterean hutsunea
baino
-Mobilizazioak:
-
1951ean: prezioen igoeraren aurka (Bartzelonako
tranbiak....)
-
1956tik: helburu ekonomikoak (soldaten igoera, prezioen
kontrola): Euskadin, Katalunian, Asturiasen...
- Langileen mugimendua
-
Alderdi Komunistaren protagonismoa
-
Langile-komisioen sorrera Asturiasen 1956an
-
Talde sozial berrien oposizioa: ertain klaseak eta
katolikoak
- Unibertsitateko ikasleen
mugimendua:
-
1955, 56an Madrilen...
-
Ruiz Gimenez hezkuntza ministroa: irekitasuna
-
Falangea aurka. Enfrentamenduak
-
Krisialdia; gobernu aldaketa
-
SEUren aurkako mugimenduak
- Nazionalismoaren oposizioa:
-
Tradizionala + Belaunaldi berriak
-
ETA, 1959
-
EAJren gazteengandik bananduta
-
Nortasun galtzearen aurka (+immigrazioa)
-
Marxismoari uko egin (1965era arte)
-
Hirugarren munduko askatasun-mugimenduen eredua
6. Politika ekonomikoa
§ Egoera gerran eta
gerraostean:
-Galera
demografikoak eta hondamen ekonomikoak....
-Arazo
ekonomikoak: Produktu nazionalaren eta per capita errentaren jaitsiera,
pezetaren debaluazioa, inflazio itzela, gose-aldia..
-Isolamendua:
-Laguntza
bakarra Italia + Alemania
-
Badituzte beren arazoak (guda)
-
Gerra ostea
-
Europarekiko elkartrukeak oztopatu
-
Mundu guda ez aprobetxatu
§ Autarkia eta
interbentzionismoa
-
Hasieratik interbentzio tinkoa:
- Industria Nazionalaren
Babes eta Garapenerako Legea + Industria Nazionalaren Arautze eta Defentsa
Legea (1939)
-
Dibisa kanbioen kontrol zorrotza
-
Soldaten izozketa
-
INI (1941): Industria Nazional Institutua
-
Ekimen pribatuaren ahulezia konpentsatzeko
- Sektore nagusiak:
Siderurgia, energia, garraio materialen produkzioa, kimikoa, meatzaritza
§ Ondorioak:
-
Oinarrizko industria bat garatu
-
Isolamenduari lotuta:
-
Erabilgarria bakartze testuinguruan bakarrik
-
Lehiakortasunik eza
-
Marshall Planetik kanpo geratu
- Inflazioa
§ 1951 à
-interbentzionismoaren
malgutasuna
-EEBBetako
laguntza ekonomikoa (lehengaien inportazioa, kredituak
-Turismoaren
garapena
-1957tik
Falangearen eraginaren bukaera: Teknokraten ordua (Opus Dei)
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina